طرح ملی جامع برای مقابله با آتش سوزی جنگل ها وجود ندارد

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، هر هکتار جنگل قادر است سالانه بیش از 2 میلیون تن اکسیژن آزاد کند که این میزان اکسیژن مورد نیاز سالانه 10 نفر است. در مجموع حدود 60 درصد اکسیژن مصرفی جهان از فضای سبز تامین می شود. به طور کلی اصلاح آب و هوا، مقابله با سیل، بهمن، باد، طوفان و بارندگی به برکت جنگل ها فراهم می شود.

کارشناسان محیط زیست اعلام کردند که جنگل ها علاوه بر تولید اکسیژن و پاکسازی هوا، قادر به پاکسازی خاک های کثیف نیز هستند. در دهه های اخیر به دلیل افزایش آتش سوزی ها و نبود برنامه ملی برای رسیدگی و ساماندهی این معضل، سطح جنگل ها کاهش یافته است.

افزایش 372 درصدی آتش سوزی در سال جاری

اهناگران رئیس یگان حفاظت محیط زیست سازمان منابع طبیعی در گفت و گوی تخصصی با خبرگزاری صدا وسیما درباره آخرین آمار افزایش آتش سوزی در سال 1403 گفت: مساحت آتش سوزی در مراتع و جنگل ها افزایش داشته است. نسبت به سال گذشته 372 درصد بوده است به طوری که از ابتدای سال 1403 هجری قمری تا مردادماه 1042 مورد آتش سوزی داشته ایم در حالی که این میزان در سال گذشته 807 مورد بوده است.

آهنگران با اعلام اینکه 97 درصد این آتش سوزی ها در منطقه زراعی زاگرسی رخ داده است، درباره علت افزایش این آتش سوزی ها گفت: پس از افزایش بارندگی در سال جاری، پوشش گیاهی گسترده و متراکم شد و با شروع سال در فصل گرمای آتش سوزی، این پوشش گیاهی انبوه در سکونتگاه هایی که بیشتر آن ها در مناطق زاگرسی قرار دارند، آتش گرفت.

وی افزود: عوامل انسانی در بیش از 98 درصد از این آتش سوزی ها نقش داشته که 94 درصد آن تصادفی و 4 درصد عمدی بوده است.

نبود طرح ملی و عدم تخصیص اعتبار برای مقابله با آتش سوزی

ایزدی رئیس هیئت مدیره سازمان مردم نهاد محیط زیست زاگرس سبز در گفتگوی اختصاصی با این شبکه از نبود طرح ملی پیشگیری و مقابله با آتش سوزی در جنگل ها و مراتع انتقاد کرد. خبرنگار محیط زیست شبکه الخبر در سالهای اخیر به دلیل سهل انگاری و نبود طرح ملی، شاهد افزایش آتش سوزی ها به ویژه در منطقه زاگرس از اواسط اردیبهشت 1403 هجری قمری بوده ایم آتش سوزی ها رخ داده است. در شمال غرب استانداری فارس، شهرستان کوهشنار و ممسنی رخ داد و با توجه به حساسیتی که در جامعه محلی ایجاد شد، قبل از رسیدن یگان های مسئول، نیروهای مردمی به صورت خودجوش وارد عمل شده و شروع به مهار و مهار آتش کردند. .

نبود تجهیزات پیشرفته آتش نشانی باعث گسترش آتش می شود

کمبود امکانات، تجهیزات و هوش مصنوعی پیشرفته در پیشگیری و کنترل آتش سوزی موضوعی بود که رئیس یگان حفاظت محیط زیست سازمان منابع طبیعی کشور در گفت و گوی تخصصی صدا و سیما نیز به آن اشاره کرد از طرح سازمان منابع طبیعی به مقابله با آتش سوزی پرداخت و گفت: از حدود 5 سال پیش سازمان منابع طبیعی طرحی برای کنترل و اطفای حریق در بحث پیشگیری و کنترل آتش سوزی ارائه کرد که تجهیزات مورد نیاز از جمله تعداد آنها ذکر شد تراکتور، کامیون، تانکر و قوانین اطفای حریق در کشور، اما متاسفانه بودجه ای برای این طرح در نظر گرفته نشد و این طرح هنوز تصویب نشده است.

رئیس سازمان فارس سبز یکی از سازمان های مردم نهاد حفاظت از محیط زیست از بی توجهی به طرح های کلان کشور در امر اطفای حریق گلایه کرد و به اهمیت جنگل های زاگرس برای اکوسیستم کشور اشاره کرد و گفت: گذشته، پوشش گیاهی انبوه و درختان کهنسال در این مناطق به دلیل قرار گرفتن آنها در دو جبهه هوایی، از غلبه هوای گرم و خشک سودان و عربستان بر منطقه زاگرس و در نتیجه مساعد و سرد بودن آن جلوگیری کرده است. هوای شرق مدیترانه بر منطقه زاگرس تسلط داشت.

رویکرد مقابله با آتش سوزی در سال های اخیر تغییر کرده است

یزدی همچنین به تغییر رویکرد آتش‌سوزی در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: از سال 2019 رویکرد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع به‌ویژه در حوزه زاگرس از چند جهت از جمله تعداد و مکان آتش‌سوزی‌ها تغییر کرده است. آتش‌سوزی، ارتفاع، مکان‌ها آتش‌سوزی‌ها به‌گونه‌ای تغییر کرده‌اند که بیشترین آتش‌سوزی‌ها در ارتفاعات زاگرس شمالی، جنوبی و مرکزی رخ می‌دهد.

هیچ ساختار واحد و یکپارچه ای برای کنترل و پیشگیری آتش سوزی در کشور وجود ندارد

دکتر مهدی رهنما رئیس پژوهشکده هواشناسی و علوم جوی کشور در نشست تخصصی سازمان صدا و سیما گفت: در حالی که اکثر متخصصان و کارشناسان حوزه محیط زیست بر عدم وجود اداره و نهاد قوی برای مقابله با آتش سوزی اتفاق نظر دارند. خبرگزاری سیما، با بیان اینکه هیچ هماهنگی و ساختار واحدی برای پیشگیری و مقابله با آتش سوزی وجود ندارد، گفت: پایش، پیش بینی و پیشگیری سه حلقه به هم پیوسته هستند که در کنار هم می توانند مدیریت پیشگیری از آتش سوزی را تقویت کنند. به عنوان مثال به دلیل کمبود تجهیزات در برخی مناطق شاهد آتش سوزی بودیم اما متاسفانه به دلیل نبود امکاناتی مانند کپسول آتش نشانی، هلیکوپتر و اسپرینکلر حجم آتش گسترش یافت.

دکتر رهنما نبود فناوری های روز در حوزه پایش با هدف پیشگیری از آتش سوزی را عاملی مهم در کاهش وسعت جنگل ها و مراتع عنوان کرد و گفت: با تمرکز بر حوزه پیشگیری و استفاده از فناوری های روز مانند تصاویر ماهواره ای و دوربین های حرارتی، آتش سوزی را می توان به طور قابل توجهی جلوگیری کرد. رئیس سازمان هواشناسی و علوم جوی کشور در این زمینه به نصب دکل های ثابت در مناطق مستعد آتش سوزی اشاره کرد و گفت: دوربین های حرارتی بر روی این دکل ها نصب می شود و به محض مشاهده کوچکترین دود، یک زنگ هشدار به صدا در می آید و با اعلام منطقه آسیب دیده، می توان آتش را در کوتاه ترین زمان ممکن کنترل کرد.

دکتر رهنما در پاسخ به اینکه چرا عده ای طبیعت را به آتش می کشند، گفت: فقر فرهنگی و معیشت مردم محلی یکی از دلایل آتش زدن مراتع است. برخی از کشاورزان این کار را با هدف توسعه زمین خود یا استفاده از چوب درختان برای امرار معاش انجام می دهند.

یگان ویژه ای برای مقابله با آتش سوزی جنگل ها وجود ندارد

رئیس پژوهشگاه هواشناسی و علوم جوی کشور عدم هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت راه و شهرسازی و وزارت نیرو را دلیل افزایش مشکلات زیست محیطی دانست. وی گفت: در کشور ما سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی منطقه حفاظتی خود را دارند و در صورت وقوع آتش سوزی در مناطق حفاظت شده ، یگان حفاظت محیط زیست منابع طبیعی دخالتی نخواهد کرد و این ساختار زیست محیطی چندگانه بر اکوسیستم ایران تأثیر می گذارد.

ایزدی، رئیس هیئت مدیره فارس سبز، عرصه های جنگلی زاگرسی را بحرانی دانست و بر ضرورت تدوین طرح ملی برای نجات جنگل ها و مراتع ایران تاکید کرد و گفت: تاکنون دستگاه های ذیربط در امور زیست محیطی به طور جدی اقدام کرده اند و قاطعانه برای مقابله با آتش سوزی ها برنامه ریزی کرده و آن را در دستور کار خود قرار نداده اند.

ایزدی بیان کرد: اگر جنگل های زاگرس در ایران از بین برود منابع آبی تجدیدپذیر و باکیفیت را از دست خواهیم داد و با از بین رفتن این ذخیره مهم در کشور، ساختار تعادل اکولوژیکی و حتی اجتماعی و اقتصادی دستخوش تغییراتی می شود. ما این کار را انجام خواهیم داد. مهاجرت های اجباری را ببینید.

بر اساس پژوهش غلامعلی بنان با عنوان «اهمیت جنگل‌های ایران» سطح جنگل‌های ایران در دهه‌های اخیر بیش از ۱۱ درصد کاهش یافته است. در حال حاضر سطح پوشش جنگلی ایران حدود 8 درصد است. سهم سرانه جنگل ها در جهان 8 دهم هکتار و در ایران 2 دهم هکتار است. بنابراین ایران یکی از کشورهای بسیار فقیر از نظر منابع جنگلی است.

رئیس هیئت مدیره مرکز فارس فارس، سازمان مردم نهاد حفاظت از محیط زیست با ابراز نگرانی از روند افزایش آتش سوزی جنگل ها و مراتع به ویژه در منطقه زاگرس ایران در سال های اخیر، گفت: وجود جنگل‌های زاگرس در ایران، علاوه بر تولید اکسیژن و خاک، در حفاظت از آب‌های زیرزمینی نقش اساسی دارد، زیرا این جنگل‌ها ذخیره‌گاهی در حدود 45 درصد محسوب می‌شوند. از منابع تجدیدپذیر و آب باکیفیت کشور و معیشت اقتصادی نیمی از جمعیت کشور به ویژه در 11 استان واقع در منطقه زاگرس است.

ایزدی در پایان به ضرورت مبرم رسیدگی به این چالش زیست محیطی توسط مسئولان کشور اشاره کرد و گفت: در شرایطی که حضور کشور در زاگرس خاکستر شده است، نیاز به اجرای طرح ملی برای نجات جنگل ها به ویژه جنگل های زاگرس وجود دارد. از ویرانی، اگر رشد زاگرس را از دست بدهیم، اگر آب و خاک نداشته باشیم، تعادل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را از دست خواهیم داد.